Sermon: Het houden van de sabbat (Deel 4)
De uitgangspunten voor het houden van de sabbat
#413NL
John W. Ritenbaugh (1932-2023)
Given 18-Sep-99
description: (hide)
transcript:
Tijdens de voorbereiding van deze preek dacht ik, dat deze de laatste zou zijn in deze serie over de sabbat. Dat zou kunnen. Het ligt eraan hoe ver ik kom. Ik ga een aantal fundamentele dingen, die we in de drie vorige preken hebben behandeld, op een rijtje zetten.
Als een globale samenvatting heb ik tot nu toe benadrukt, dat wij de sabbat in haar gehele context dienen te zien. Dat is: het belang dat God er aan hecht, Zijn doel met de mensheid en daarom het belang voor een ieder van ons persoonlijk. Dat betekent niet, dat het houden van de sabbat iemand zal behouden, maar dat de sabbat deel uitmaakt van een totaal programma dat past in het plan van God om ons naar Zijn beeld te scheppen. Geen andere dag komt daarvoor in aanmerking, omdat dit de dag is die Hij hiervoor heeft bestemd.
Nu kan het zijn, dat sommigen dat arbitrair vinden en beweren, dat elke dag daarvoor in aanmerking komt, omdat God op elk moment, overal kan worden vereerd en dat God niet zo kleingeestig en beperkt is. Overweeg echter ten eerste dat het inderdaad arbitrair kan zijn, maar dat God soeverein is, Hij heeft het recht arbitraire bevelen uit te vaardigen en het is onze taak ons daaraan te leren onderwerpen.
Ten tweede dient iedereen in staat te zijn te begrijpen, dat afwijken van een recept ook het uiteindelijke product verandert. Misschien begrijpen wij niet het waarom van alles. God echter heeft Zijn beweegredenen voor alles wat Hij gebiedt en waar Hij voorbeelden van geeft. Vanuit Zijn wezen wordt dit allemaal gegeven ter ondersteuning van Zijn plan en voor het welzijn van diegenen die Hij gebiedt.
Sla nu Marcus 2:27 op.
Marcus 2:27 En Hij zeide tot hen: De sabbat is gemaakt om de mens, en niet de mens om de sabbat.
Ik denk dat deze uitspraak de essentie weergeeft van wat ik beweer. De sabbat werd gemaakt voor de mens. De sabbat werd gemaakt om de mens van dienst te zijn en is daarom ook dienstbaar in Gods plan. Merk op dat Hij niet zei, dat de sabbat uitsluitend voor de Joden werd gemaakt, zoals veel mensen in dit vers schijnen te lezen. Sommige mensen beweren dat Jezus de sabbat hield, omdat Hij een Jood was. Volgens mij is dat een uitvlucht. God zegt wat Hij bedoelt en Hij bedoelt wat Hij zegt. Jezus begreep heel duidelijk, dat Hij de sabbat diende te houden en Hij deed dat ook. Als het Gods bedoeling was dat uitsluitend de Joden de sabbat zouden houden, dan had Hij het wel op die manier geschreven. De sabbat is gemaakt voor de mens.
God heeft ook aangegeven, dat de sabbat een teken dient te zijn tussen Hem en Zijn volk. Het is het bewijs dat Hij, de Schepper, onze God is en diegenen die deze dag houden, Zijn kinderen zijn. Als we het onderwerp in zijn geheel nemen, laat de Bijbel ons zien dat het niet alleen een kwestie is dát wij deze dag houden, maar dat het vooral de manier is waaróp wij hem houden, die hem tot dit teken maakt.
De Joden zijn niet Zijn kinderen, behalve dan op basis van schepping, ... maar zij houden de sabbat. Hetzelfde is van toepassing op de zevendedagsadventisten. Het gaat er niet om dát de sabbat wordt gehouden, maar de manier waaróp, dat maakt hem tot het teken. Zou dat niet zo zijn, dan zou Hij niet zoveel aandacht besteed hebben aan de manier waaróp de sabbat werd gehouden. Hij gaat zelfs zover, dat Hij duidelijk laat zien, dat het overtreden van het sabbatsgebod één van de belangrijkste redenen was, waarom Israël gedwongen werd in ballingschap te gaan en God van Israël scheidde.
Nu een korte samenvatting van wat we tot zover hebben behandeld:
In de Bijbel maken Jezus en Paulus door opdracht en voorbeeld duidelijk, dat het probleem niet is welke dag gehouden moet worden, maar altijd hoe deze gehouden moet worden.
De wereld om ons heen beschouwt het sabbatsgebod daarentegen als het minste van de geboden, maar het houden ervan is een kwestie van moraal. Het is één van de tien delen van de koninklijke wet. Het op de juiste manier houden is een daad van liefde.
Ezechiël 20 maakt duidelijk, dat het overtreden van het sabbatsgebod één van de belangrijkste redenen was, dat God Israël in ballingschap zond.
De sabbat is gemaakt voor het welzijn van de mens. Deze dag speelt een vitale rol in de relatie van de mens met God en medemens, omdat het de dag is die God apart heeft gezet voor directe omgang met Hem, alsmede voor instructie om Hem te leren kennen. Jezus zegt: "Hem kennen is eeuwig leven".
Het Oude Testament is even bindend voor een Christen als het Nieuwe Testament. De Bijbel werd hoofdzakelijk voor de kerk geschreven en wel specifiek voor de kerk in de eindtijd.
Door de Bijbel heen worden heel wat codenamen voor de kerk gebruikt. De kerk is "het Israël van God" — het Israël dat God toebehoort. De sabbat werd speciaal door God aan Israël geopenbaard. Dit is een zeer belangrijk punt.
Lezen we de geschiedenis van het oude Israël in het Oude Testament, dan lezen we ook een uitgebreid doch accuraat overzicht van de patronen in de relatie van de kerk met God, omdat bepaalde dingen de gehele geschiedenis door nooit veranderen.
Op dit punt in deze serie preken is het voor ons van belang te beseffen, dat wanneer we de Bijbel lezen en bestuderen, hetzij het Oude, hetzij het Nieuwe Testament, wij de patronen van de relatie van de kerk met God lezen en bestuderen, net zo zeker als wij de geschiedenis lezen van het oude Israël. Dus wanneer wij, de kerk, een ervaring doormaken zoals die waar de kerk nu doorheen gaat, dan kunnen wij het Boek doorzoeken en haar oorzaken en oplossing vinden.
Op basis van Ezechiël 20 kunnen we weten, dat het overtreden van het sabbatsgebod een rol speelt in de verstrooiing van de kerk. Omdat ook andere profetieën met betrekking tot de eindtijd in vervulling gaan, bevinden wij ons in een unieke situatie waarop alles samenkomt. God begint dingen af te ronden ten tijde van het eindtijdoordeel over de kerk — (1 Petrus 4:17) — en zet tegelijkertijd de krachten in werking die behoud gaan brengen aan geheel Israël en de heidense naties. Gemeente, op dit kritieke moment in de geschiedenis willen wij niet afhaken.
Sla nu Jesaja 58:13-14 op.
Jesaja 58:13-14 Indien gij niet over de sabbat heenloopt door uw zaken te doen op mijn heilige dag, maar de sabbat een verlustiging noemt, de heilige dag des Heren van gewicht, en die eert door noch uw gewone bezigheden te doen, noch uw zaken te behartigen, of ijdele taal uit te slaan, 14 dan zult gij u verlustigen in de Here en Ik zal u doen rijden over de hoogten der aarde en u doen genieten het erfdeel van uw vader Jakob, want de mond des Heren heeft het gesproken.
Ga nu naar Exodus 20:8-11. De weergave van het gebod in Exodus 20 geeft de basisregel betreffende het in acht nemen van de sabbat. Er staat:
Exodus 20:8-11 Gedenk de sabbatdag, dat gij die heiligt; 9 zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen; 10 maar de zevende dag is de sabbat van de Here, uw God [hij behoort niet aan de mens toe, hij is van God]; dan zult gij geen werk doen, gij noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienstknecht, noch uw dienstmaagd, noch uw vee, noch de vreemdeling die in uw steden woont. 11 Want in zes dagen heeft de Here de hemel en de aarde gemaakt, de zee en al wat daarin is, en Hij rustte op de zevende dag; daarom zegende de Here de sabbatdag en heiligde die.
Geen enkele andere dag wordt geheiligd zoals de sabbatdag. Deze wordt als heilig apart gezet voor God. Hij behoort Hem toe. Het is tijd voor Hem. De basisregel die het gebod voorschrijft is, dat God van elke persoon verlangt dat deze dag apart wordt gezet voor het eren en dienen van Hem. Hier is geen enkele indicatie aanwezig, dat dit gebod slechts ceremonieel van aard is. Ik zeg dat, omdat dat één van de redenen is, waarom Protestanten zeggen dat wij de sabbat niet hoeven te houden, omdat het slechts een ceremonie is. Maar er is hier niets dat erop duidt dat het alleen maar een ceremonie is.
Net zoals de andere geboden heeft de sabbat te maken met relaties. Een bepaald gedeelte van onze relaties — de zakelijke en alledaagse — wordt afgebroken, gestopt. Deze eindigen op vrijdag bij zonsondergang, waarna een ander gedeelte van onze relaties — de geestelijke — wordt benadrukt. Daarbovenop kijkt het gebod, zoals het hier in Exodus 20 wordt weergegeven, terug op de schepping. Het stelt de reden vast, dat wij deze dag dienen te houden, omdat God, de Schepper, deze bij de schepping apart heeft gezet.
Van hieruit gaan we naar Deuteronomium 5, omdat we daar een verandering aantreffen. In feite zijn er een aantal veranderingen, maar ik wil mij slechts op één ervan richten.
Deuteronomium 5:15 Want gij zult gedenken, dat gij dienstknechten in het land Egypte geweest zijt, en dat de Here, uw God, u vandaar heeft uitgeleid met een sterke hand en met een uitgestrekte arm; daarom heeft u de Here, uw God, geboden de sabbatdag te houden.
Deze weergave van het gebod voegt eraan toe, dat wij in herinnering dienen te houden dat wij slaven waren in Egypte. Het verlegt het geestelijke accent van een terugblik op de schepping naar een terugblik op de verlossing. Het laat de connectie met de schepping niet compleet los, integendeel dit aspect wordt er aan toegevoegd. Het is dus niet alleen een terugblik op de schepping, dat God onze Schepper is, maar het duidt er nu ook op dat de sabbat te maken heeft met God onze Verlosser en verlost zijn. Schepper, Verlosser.
Het gebod impliceert, dat deze dag zowel te maken heeft met vrijheid — bevrijding uit slavernij, als met het in stand houden van die vrijheid, als met een relatie met de Verlosser, Diegene Die redt. We beginnen nu te zien waarom geen andere dag in aanmerking komt. We beginnen nu heel specifiek te zien waarom geen andere dag in aanmerking komt.
Deze dag is niet alleen het teken dat Hij Schepper is, maar ook het teken dat Hij Verlosser is. Het is een dag die Hij heeft aangewezen als de dag om te herdenken dat Hij ons bevrijd heeft en dat Hij die vrijheid in stand houdt. Zolang wij ons daarop richten, wordt de relatie met Hem in stand gehouden.
God geeft nergens een lijst van "gij zult of gij zult niet". In tegendeel, Hij laat ons enige voorbeelden en algemene principes zien (twee ervan heb ik zojuist uiteengezet: schepping en behoud, ... Schepper en Verlosser) op basis waarvan Hij van ons verwacht dat wij de juiste keuzes kunnen maken. Specifieke gebeurtenissen, die zich op een bepaalde sabbat kunnen voordoen, of specifieke gebeurtenissen, die zich slechts één of twee keer in een mensenleven voordoen, dienen op het moment dat ze plaatsvinden te worden beoordeeld.
Jesaja 58 toont diverse algemene principes. Allereerst toont Hij ons een algemene houding tegenover de sabbat en dat is dat Hij ten aanzien van de sabbatdag een respectvolle benadering verwacht. Hij maakt duidelijk dat het een dag van vreugde, van verlustiging dient te zijn. Ten aanzien van wat? Ten aanzien van het feit dat wij het voorrecht genieten er kennis van te hebben en het voorrecht deze dag verstandig te gebruiken.
In vers 13 zegt God, dat de sabbat in ere gehouden dient te worden. Dat woord eren betekent volgens van Dale: met onderscheiding bejegenen. Dit in tegenstelling tot elke andere dag van de week. De andere dagen van de week zijn niet toepasbaar, kunnen niet apart gezet worden als een dag om Hem te eren. Dat wil niet zeggen dat er geen bijeenkomst op andere dagen kan worden gehouden. Het gaat hier in Jesaja om een consistente en regelmatige gewoonte. De sabbat is de juiste dag. De sabbat is de geschikte dag. De sabbat is de geëigende dag. De sabbat is de toepasselijke dag. De sabbat is de waardige dag. Al deze woorden zijn synoniemen van het woord eren, zoals het in vers 13 staat.
God instrueert ons heel duidelijk, dat een houding die deze dag als een last beschouwt, een vloek voor Hem is. Als de sabbat een last is, is God een last. Hij trekt Zich dat persoonlijk aan. Wij dienen Hem en de sabbatdag te eren door er een juist gebruik van te maken.
Dit laatste woord eren heeft een iets andere betekenis. Dit woord eren betekent: prijzen, verheerlijken, met onderscheiding bejegenen (respect tonen). Wij eren Hem door de manier waarop wij de sabbat gebruiken. Specifieker gezegd: wij moeten Hem eren door de sabbat te gebruiken voor Zijn zaken. Zaken is wat algemeen. Het is een ruim begrip, maar we zullen hier zo meteen wat specifieker op ingaan. Wij eren Hem door Zijn zaken te doen in plaats van onze zaken, die we normaal de overige zes dagen doen.
Zaken wordt hier gebruikt in de zin van verlangen, wil, wens of voorkeur. Vul deze woorden hier in. "Niet uw eigen bezigheden doen, noch uw eigen zaken doen, noch ijdele taal uitslaan." Het is derhalve een dag om Zijn lust te doen, Zijn wensen te vervullen, Zijn wil te doen, Zijn voorkeur te volgen.
Dit leidt ons tot het begrip, dat de nadruk in deze opdrachten tot het houden van de sabbat niet ligt op de hoeveelheid energie die iemand besteedt op een sabbatdag, maar op het waaróm of met welk doel die energie wordt besteed.
Nemen we al deze opdrachten samen, dan laten ze Gods zorg zien over wat wij in Zijn heilige tijd doen en waarom, met de grootste nadruk op de woorden wat en waarom, ... welke dingen wij doen in Zijn heilige tijd en waarom. Daarom is wat we doen en de intentie van wat we doen van het grootste belang.
De Farizeeën schijnen, ten minste onbewust, model te staan voor de manier waarop de meeste Joden de sabbat hielden. Toch is dat niet zo. Zij waren enkel een dominante sekte, die vasthield aan wat we gewoonlijk de "mondelinge wet" noemen. Daar hielden zij zich strikt aan en de mensen waren bang voor hun veroordeling. Maar er is weinig bewijs, dat de Sadduceeën deelden in de enge, muggenzifterige gezichtspunten van de Farizeeën en dat is niet ongebruikelijk.
Vandaag aan de dag interpreteren de baptisten de Bijbel niet op dezelfde manier als de lutheranen, presbyterianen of methodisten en toch worden ze allen als protestanten beschouwd. Farizeeën en Sadduceeën waren allemaal Joden, maar ze hielden niet allemaal de sabbat precies op de manier zoals de Farizeeën deden, omdat elke groep er een iets verschillende interpretatie op nahield ten aanzien van hoe de dingen moesten gebeuren. Niet elke Jood hield de sabbat zoals de Farizeeën. Daarom moest het sabbatsgebod nader verklaard worden en zijn autoriteit en toepassing verheerlijkt worden. Dat deed Jezus, evenals Hij het zesde en zevende gebod in de bergrede verheerlijkte. De sabbat wordt op andere plaatsen in de Bijbel verheerlijkt.
De tendens in het leven neigt meer naar losbandigheid dan naar conservatisme. De toepassing van de Farizeeën van het sabbatsgebod is in dit opzicht nogal ongebruikelijk. Toch was het fundamenteel verkeerd en diende gecorrigeerd te worden om te voorkomen dat de mensen de sabbat als een zware last zouden gaan beschouwen. Hoe kan het een verlustiging zijn, iets dat door mensen als eervol kan worden beschouwd, als het een zware last is? Dat maakten de Farizeeën er van. In plaats daarvan is het Gods doelstelling dat het een bevrijdende verlustiging is, die dient tot opbouw van een goede relatie met God en medemens.
We gaan naar het Nieuwe Testament, naar Johannes 7:21-24. Het is interessant dat dit gebod waarover we gaan lezen, gaat over beslissen wat we wel of niet op de sabbat kunnen doen. De gebeurtenis, waar we hier in Johannes 7 over gaan lezen, begon in feite al in Johannes 5 en vond plaats op een feestdag — een sabbatdag — toen Jezus een mens genas.
Johannes 7:21-24 Jezus antwoordde en zeide tot hen: Eén werk heb Ik verricht en gij verwondert u allen. 22 Daarom: Mozes heeft u de besnijdenis gegeven (niet, dat zij van Mozes komt, maar van de vaderen) en gij besnijdt een mens op sabbat. 23 Als een mens op sabbat de besnijdenis ontvangt, opdat de wet van Mozes niet verbroken worde, zijt gij dan op Mij vertoornd, omdat Ik op sabbat een gehele mens gezond gemaakt heb? [Nu komt het gebod.] 24 Oordeelt niet naar het aanzien, maar oordeelt met een rechtvaardig oordeel.
Het gebod of de instructie (welk woord we ook maar willen gebruiken) van Jezus is, dat zij moesten ophouden met oppervlakkig te oordelen. Dat is interessant, omdat ik er zeker van ben dat de Farizeeën (ik bedoel niet de hier voornoemde Farizeeën, maar de sekte der Farizeeën) zich eeuwenlang over de Schriften hadden gebogen en al die tijd was verspild. Jezus zei dat geheel hun denken met betrekking tot de sabbat oppervlakkig was en dat zij niet rechtvaardig oordeelden.
Aangezien God ons geen lijst met "gij zult of gij zult niet" met betrekking tot het houden van de sabbat heeft gegeven, is het onontkoombaar dat we rechtvaardig moeten oordelen door gebruik te maken van de principes en voorbeelden die Hij ons gaf. In zekere zin is er toch een lijst van "gij zult en zult niet", maar die lijst is erg kort:
Verricht geen werk op de sabbatdag.
Noem die een verlustiging.
Dat is echt een korte lijst. Maar Hij gaf ons heel wat principes en voorbeelden op andere gebieden waar we naar kunnen kijken.
Oordelen betekent: overwegen. Het betekent: evalueren. Het betekent: ordenen, waarderen, onderscheiden. Het betekent: tot begrip komen van om in staat te zijn een opinie te vormen. In praktische zin betekent dit, dat wij informatie dienen te vergaren (in sommige gevallen vanuit verschillende bronnen) om deze met elkaar te vergelijken en tegen elkaar af te wegen om te bepalen wat juist is.
Het is goed om op te merken, dat Jezus geen probleem had met besnijdenis op de sabbat. In feite gebruikte Hij dit als illustratie van een correct oordeel. Waarom? Omdat in dit geval de Joden in Gods woord keken en zagen dat God besnijdenis gebood. Zij kwamen tot de juiste conclusie dat het Gods zaak was, dat het Gods wil en Gods wens was, dat de besnijdenis op die dag plaatsvond; we zouden kunnen zeggen: ongeacht de dag. Besnijdenis was als het teken van het Oude Verbond van zo'n doorslaggevend belang, dat de uitvoering ervan doorgang moest vinden, ook op de sabbat. Met andere woorden besnijdenis was in die zin belangrijker en groter dan de sabbat.
In iemands leven kwam dit niet zeer vaak voor. Neem een gezin van tien kinderen, allemaal jongens en van die tien jongens zal er misschien niet één geboren worden op zo'n dag, dat besnijdenis op de sabbat zou moeten plaatsvinden. Het zou misschien eens in het leven van een tamelijk grote familie kunnen voorkomen, ... misschien wel nooit. Maar wanneer het voorkwam dat de achtste dag op een sabbat viel, dan oordeelden zij terecht dat de besnijdenis vanwege haar betekenis belangrijker was dan de sabbat. Het duurde slechts een paar minuten en het was gebeurd. De baby huilde en je ging weer huiswaarts. U ziet dat het verbond in dit geval van groter belang was dan de sabbat.
Op dezelfde manier wordt vandaag de dag door de ware kerk de doop, die enige overeenkomst vertoont met besnijdenis, zonder enige vorm van gewetenswroeging op de sabbat uitgevoerd. Waarom? Om dezelfde reden. De doop is van zo'n doorslaggevend belang met betrekking tot het sluiten van het Nieuwe Verbond met God, dat die te allen tijde voorrang heeft op de sabbat. We kunnen zien waarom Jezus hierop doorging, omdat het zo'n duidelijk principe is. Hij erkende dat de Joden correct oordeelden en bouwde hierop op natuurlijke wijze voort om Zijn conclusie te trekken, dat het voor Hem niet verkeerd was iemand op de sabbatdag te genezen.
We gaan naar Mattheüs 23:23.
Mattheüs 23:23-24a Wee u, schriftgeleerden en Farizeeën, gij huichelaars, want gij geeft tienden van de munt, de dille en de komijn en gij hebt het gewichtigste van de wet verwaarloosd: het oordeel en de barmhartigheid en de trouw. Dit moest men doen en het andere niet nalaten.
Ik denk dat we dit "oordeel, barmhartigheid en trouw" kunnen parafraseren, waardoor het vrij gemakkelijk te begrijpen wordt. Het betekent: rechtvaardig en onpartijdig zijn in het oordelen. Het betekent: medelevend en vriendelijk zijn in het handelen, evenals loyaal zijn ten opzichte van God in het houden van Zijn wet. Gerechtigheid (hetgeen een nauwkeuriger moderne vertaling van het woord oordeel zou zijn) betekent: eerlijk zijn. Barmhartigheid betekent: medelevend en vriendelijk zijn in het handelen. Trouw kan ook omschreven worden als betrouwbaarheid. We hebben dus: gerechtigheid, medeleven en betrouwbaarheid (of loyaliteit).
Jezus paste deze concepten toe in zijn benadering van de Farizeeën, omdat zij tragisch genoeg tot een verkeerde conclusie met betrekking tot de bedoeling van Gods wetten waren gekomen.
Het woord gewichtigste betekent: belangrijker. Het betekent: voornaamste, of van doorslaggevende aard in vergelijking tot wat ondergeschikt is of op de tweede plaats komt. Wat Jezus hier dus duidelijk maakt is, dat de bedoeling van Gods wet is: het voortbrengen van gerechtigheid, het voortbrengen van medeleven en vriendelijkheid, het voortbrengen van loyaliteit ten opzichte van God. Natuurlijk beseffen wij, dat waar het om gaat is het voortbrengen van een juiste relatie met God en medemens, waardoor karakter wordt gebouwd.
De Farizeeën waren schuldig aan een grootschalige verdraaiing van Gods wil, ... we zouden ook kunnen zeggen van Gods zaken. In hun ijver om absoluut correct te zijn, stuurden zij dus in feite degenen die zij leidden, op een dwaalspoor. Zij hadden een houding ten opzichte van problemen met de wet, die bijna lijnrecht tegenover die van de meeste mensen stond. Zoals ik eerder zei, hebben de meeste mensen de neiging wat gemakkelijker en vrijer te worden. Maar om de een of andere reden hadden de Farizeeën een eigenaardigheid en vervalsten ze de wet in een totaal andere richting. God vond het daarom noodzakelijk deze vervalsing te corrigeren, zodat wij het zouden begrijpen.
We gaan naar Micha 6:6.
Micha 6:6-8a Waarmede zal ik de Here tegemoet treden en mij buigen voor God in den hoge? [Laten we hierbij aan onszelf denken ten aanzien van onze relatie met Hem.] Zal ik Hem tegemoet treden met brandofferen, met éénjarige kalveren? 7 Zal de Here welgevallen hebben aan duizenden rammen, aan tienduizenden oliebeken? Zal ik mijn eerstgeborene geven voor mijn overtreding, de vrucht van mijn schoot voor de zonde mijner ziel [of mijn leven]? 8 Hij heeft u bekendgemaakt, o mens, wat goed is en wat de Here van u vraagt: niet anders dan recht te doen ...
Merk op hoe dit overeenkomt met Mattheüs 23:23. Wat verlangt God? Rechtvaardig, eerlijk en onpartijdig te zijn in de omgang met mensen.
Micha 6:8b ... en getrouwheid lief te hebben, ...
Vriendelijk te zijn, medelevend te zijn, vervuld van liefde te zijn. In feite kan het woord getrouwheid nauwkeuriger vertaald worden met barmhartigheid.
Micha 6:8c ... en ootmoedig te wandelen met uw God.
Dit laat de bedoeling van Gods wet zien. Jezus haalde praktisch woord voor woord Micha aan en paste het principe toe in Mattheüs 23. Hij verving echter het woord ootmoedig door getrouwheid, omdat iemand die werkelijk ootmoedig is, die ootmoedigheid zal tonen door zich te onderwerpen aan Gods wet. Hij zal hiermee ook bewijzen dat hij getrouw is.
De essentie van de instructie in Micha 6 is niet dat God de offers behorende bij het Oude Verbond ten tijde van Micha niet verlangde, maar dat Hij juist geen onoprechte navolging wilde, zelfs niet in ceremoniele verplichtingen, zonder corresponderend begrip van de bedoeling en de toepassing van die bedoeling in hun gedrag en houding in het dagelijks leven. Dat is wat Jezus in Mattheüs 23 corrigeerde. De Farizeeën kwamen met een verkeerde voorstelling van zaken ten aanzien van de bedoeling van het betalen van tienden. Zij kwamen met een verkeerde voorstelling van zaken ten aanzien van de bedoeling van het eren van de ouders, hetgeen Hij in Marcus 7 aan de orde stelde. Zij deden de bedoeling met betrekking tot de sabbat geweld aan en kwamen met een verkeerde voorstelling van zaken in het houden daarvan.
Zoals eerder gezegd, is het punt niet hoeveel energie er op de sabbat wordt besteed, maar wáár die energie aan wordt besteed en waaróm, dat is belangrijk. Ik zal u enkele zeer duidelijke voorbeelden geven. Het is goed te bedenken dat er ongeveer tussen de twee en drie miljoen Israëlieten met al hun bezittingen op een sabbatdag Egypte verlieten Hoeveel energie werd daaraan besteed?
Een week later, op een andere sabbatdag, ging dezelfde groep mensen door de Rode Zee, vluchtend voor hun leven met al hun vee, hun schapen, hun geiten, hun ossen die de karren met al hun bezittingen trokken, hun kippen, hun eenden, hun ganzen, hun ezels, alsmede allerlei huishoudelijke spullen en kleding die zij bij zich hadden. Veertig jaar later toen zij Jericho veroverden, na de intocht in het land Kanaän, marcheerden zij op de sabbatdag rond de stad.
God gaf hun permissie om die tijd en energie daaraan te besteden. Het was Zijn zaak, dat zij dat in deze drie gevallen deden, omdat Hij datgene wat zij deden, voor Zijn doel gebruikte. Zij lieten ons een voorbeeld na en God schreef dat op en realiseerde daarmee iets in hun bevrijding. Zij deden, wat ze deden, omdat het Zijn wens, Zijn zaak was.
Laten we dit nog wat verder uitwerken. Numeri 28 en 29 bevatten een lange lijst van verplichte offers, die de dienstdoende priesters dienden te verrichten, elke dag, elke wekelijkse sabbat en elke feestdag, wat ook een sabbatdag was. De rechtvaardiging voor deze zware en tijdverslindende werkzaamheden op de sabbatdag was, dat het Gods zaak was.
Sla Exodus 16 op, waar wij iets zullen zien dat God duidelijk instelde als Zijn zaak voor de sabbatdag, ... feitelijk voor de dag vóór de sabbat. Exodus 16 begint met het neerkomen van het manna. Mozes kreeg duidelijk instructies, die hij op zijn beurt aan de kinderen Israëls doorgaf, inclusief wat van hen verwacht werd op vrijdag te doen. Op vrijdag werd van hen verwacht dat zij twee keer zoveel zouden vergaren, omdat niet verwacht werd dat zij op de sabbatdag de deur uitgingen om te verzamelen wat zij voor die dag nodig hadden.
Exodus 16:23 Toen zeide hij tot hen: Dit is wat de Here gezegd heeft: een rustdag, een heilige sabbat is het morgen voor de Here; bakt wat gij bakken wilt en kookt wat gij koken wilt; laat al wat overblijft liggen om het tot de volgende morgen te bewaren.
Gemeente, dit principe is nog steeds van kracht. Zeg nu niet dat u geen tijd voor voorbereiding hebt. Als u geen tijd voor voorbereiding hebt, is er iets mis met uw werk, dat wil zeggen in het gebruik van de overige zes dagen van de week. Misschien dient uw gevoel voor ordening en prioriteiten te veranderen. De voorbereidingsdag begint met zonsondergang op donderdag. Maaltijden kunnen worden voorbereid, zelfs inclusief bladsalades. Deze kunnen van tevoren bereid worden en als ze op juiste manier met verse dingen bereid zijn, zullen ze nog fris en vers zijn op de sabbatdag vierentwintig uur later. God zegt ons voorbereidingen te treffen. Hij wil niet dat op de sabbatdag normaal doordeweeks werk wordt gedaan.
Merk op wat er in Leviticus 23:3 staat.
Leviticus 23:3 Zes dagen mag arbeid verricht worden, maar op de zevende dag zal er een volkomen sabbat zijn: een heilige samenkomst; generlei arbeid zult gij verrichten, het is een sabbat voor de Here in al uw woonplaatsen.
Op de sabbat dient geen werk te worden gedaan, want het is Gods sabbat. De enige andere dag in deze hele lijst in Leviticus 23, waarop dezelfde bewoordingen van toepassing zijn, is de Grote Verzoendag.
Leviticus 23:30 Ieder die enige arbeid verricht op die dag, zal Ik verdelgen uit het midden van zijn volk.
Op de Grote Verzoendag eten we niet. Er hoeft dus geen voedsel te worden bereid, dus dat werk behoeft niet te worden gedaan. Als we dit terugkoppelen naar het normale sabbatsgebod, zullen we ontdekken dat God niet wil, dat onze vrouwen op die dag voedsel bereiden.
In Leviticus 23:7 geeft God de beperkingen ten aanzien van de eerste dag van Ongezuurde Broden — de 15e Nisan.
Leviticus 23:7 Op de eerste dag zult gij een heilige samenkomst hebben; dan zult gij generlei slaafse arbeid verrichten.
De bewoording is hier verschillend van de wekelijkse sabbat. Hij voegt er het woord slaafs aan toe. Als we in moderne vertalingen kijken, zullen we zien dat zij meestal het woord slaafs vertalen met gewoon, hetgeen betekent dat wat u gewoonlijk op de andere zes dagen zou doen. Mijn Studiebijbel, die ik hier gebruik, zegt dat het woord zwaar dienst- of slavenwerk betekent. Zij hebben voor het woord zwaar gekozen.
We gaan terug naar Exodus 12:16 om nog een factor toe te voegen aangaande de verschillen tussen de wekelijkse sabbat en de Grote Verzoendag in vergelijking tot de overige Heilige Dagen.
Exodus 12:16 Zowel op de eerste [de 15e Nisan — de eerste dag van Ongezuurde Broden] als op de zevende dag zult gij een heilige samenkomst hebben; generlei arbeid zal daarop verricht worden; slechts [behalve] wat door ieder gegeten wordt, alleen dat mag door u bereid worden.
U ziet, dat God een onderscheid maakt tussen de Heilige Dagen (behalve de Grote Verzoendag) en de wekelijkse sabbatdag. De wekelijkse sabbatdag is in feite aan meer beperkingen onderhevig dan de Heilige Dagen.
Daar is tenminste één logische verklaring voor en dat is, dat men voor de Heilige Dagen gewoonlijk naar een centrale plaats is gereisd en dat men daardoor uit zijn normale doen is. Doordat men uit zijn normale doen is, staat God die vorm van voorbereiding van een maaltijd toe op de Heilige Dag.
In veel gevallen is er voor ons geen reden daar volop gebruik van te maken omdat de meesten van ons zich nog dicht bij huis bevinden. Tijdens het Loofhuttenfeest zijn wij niet thuis en daarom maakte God dat gebod in Zijn voorzienigheid een beetje ruimer. Bedenk dat Gods wet niet zo onbuigzaam, zo star is, dat Hij voor bepaalde omstandigheden geen verandering wil toestaan. Hij heeft dit duidelijk laten zien, toen Israël uit Egypte naar het Beloofde Land trok en door het werk van een priester op de sabbatdag. Onthoud dat. Die conclusie valt daaruit te trekken, omdat Hij ons reeds laat zien dat een kleine bijbuiging mogelijk is, zelfs in het gebod dat geen werk op de wekelijkse sabbatdag dient te worden gedaan.
We gaan nu naar Mattheüs 12:1-8. U begrijpt wat ik hier ga doen. Ik ga u principes geven. Ik ga u geen lijst van "gij zult en zult niet" geven. God doet dat ook niet. Hij wil dat wij leren rechtvaardig te oordelen.
Mattheüs 12:1-8 Te dien tijde ging Jezus op de sabbat door de korenvelden en zijn discipelen kregen honger en begonnen aren te plukken en te eten. 2 Maar toen de Farizeeën dit zagen, zeiden zij tot Hem: Zie, uw discipelen doen wat men op sabbat niet mag doen. 3 En Hij zeide tot hen: Hebt gij niet gelezen wat David gedaan heeft, toen hij en die met hem waren honger kregen? 4 Hoe hij het huis Gods binnengegaan is en zij de toonbroden hebben gegeten, waarvan hij noch die met hem waren mochten eten, doch alleen de priesters? 5 Of hebt gij niet gelezen in de wet, dat op de sabbat de priesters in de tempel de sabbat schenden zonder schuldig te zijn? 6 Maar Ik zeg u: Meer dan de tempel is hier. 7 Indien gij geweten hadt, wat het zeggen wil: Barmhartigheid wil Ik en geen offerande, dan zoudt gij geen onschuldigen hebben veroordeeld. 8 Want de Zoon des mensen is heer over de sabbat.
Ik wil graag dat u ziet hoe Jezus de situatie analyseerde en hoe Hij Zijn conclusie naar voren bracht. Jezus gebruikte twee illustraties om terecht te rechtvaardigen wat Hij zijn leerlingen toestond te doen. In de eerste illustratie gebruikte Hij de situatie, waarin David en een aantal van zijn hongerlijdende mannen voor hun leven vluchten vanwege Saul. Achimelek de priester gaf hem de toonbroden te eten van de tafel in het Heilige in de tabernakel. Dat laat ons een tweetal activiteiten zien, die onder normale omstandigheden zonde zouden zijn. Merk op hoe Jezus laat zien, dat de wet in abnormale situaties kan worden aangepast.
God had bevolen dat de toonbroden elke sabbatdag vers gebakken dienden te worden (wat op zichzelf al interessant is) en op de tafel in het Heilige dienden te worden geplaatst.
Brood bakken op de sabbatdag zou voor ons werk betekenen. Het zou normaal werk zijn, dienstwerk, hetgeen verboden is. Voor de priesters betekende het geen werk, omdat het de zaak van God was. Zij zondigden dus niet en wij wel, als wij het zouden doen. Ik hoop dat u zult zien dat toepassing van de wet niet voor iedereen absoluut hetzelfde is. Sommige mensen raken daar verbolgen over, zo van: "Als zij dat kunnen doen, waarom ik dan niet?" Vraag dat maar aan God.
Het toonbrood diende door niemand gegeten te worden, behalve de priesters.
Het oude brood kon, nadat het vervangen was door het nieuwe en nadat het van de tafel verwijderd was, alleen door de priesters gegeten worden. David en zijn mannen waren geen priesters en normaal gesproken zou dat zonde zijn.
Bedenk dat de bedoeling van de wet is om barmhartig en mild te zijn. Jezus maakte de regel duidelijk, dat de hogere wetten van het tegemoetkomen aan een noodzakelijk iets en het bewijzen van mededogen belangrijker zijn dan de normale toepassing. God laat dus duidelijk zien dat het Zijn zaak is, dat wanneer er een situatie is die vraagt om mededogen of wanneer er aan een noodzaak tegemoetgekomen moet worden, wij dat met een schoon geweten moeten en kunnen doen.
Gemeente, hier komt het vaak op aan met betrekking tot het vellen van een rechtvaardig oordeel. Bijna altijd is in ons — vanwege onze menselijke natuur — het verlangen aanwezig, om wat wij willen doen (onze zaak) al heel snel tot een noodzakelijkheid, een noodsituatie of een handeling van mededogen te verklaren. Enige voorzichtigheid is hier op zijn plaats om te voorkomen, dat ons oordeel niet helemaal rechtvaardig is. Het is erg gemakkelijk deze vrijheid te misbruiken.
Neem nog twee zaken in overweging die op deze situatie invloed hebben. Ten eerste was David niet zo maar een gewone burger in Israël, waardoor noch hij noch zijn mannen als gewone hongerige mensen beschouwd konden worden. U ziet hoe er bij Achimelek waarschijnlijk een aantal dingen door zijn hoofd speelden. ("Hoe moet ik dit beoordelen? Hier staat de koning, de gezalfde, pal voor mij en hij vlucht voor zijn leven, samen met deze hongerige mannen. Wat moet ik doen?") David was Gods gezalfde en Achimelek wist dat. Ik ben er zeker van dat het in zijn oordeel meespeelde.
Zoals in 1 Samuël te lezen valt, loog David tegen Achimelek en dat bemoeilijkte de situatie. Dat zou het oordeel vervormd kunnen hebben, maar dat gebeurde niet. Mogelijkerwijs realiseerde Achimelek zich toen niet dat David tegen hem loog. Denk alstublieft niet dat Jezus zei dat de leugen van David terecht was. Dat was niet zo. Dat is nooit zo. Jezus zei, dat ongeacht de leugen, hetgeen Achimelek oordeelde juist was, omdat David en zijn mannen werkelijk hongerig waren. Ik bedoel dat zij gegrond hongerig waren en Achimelek tot de juiste beslissing kwam. Ik heb dit hier ingebracht om u te laten zien dat dit niet een bij voorbaat vaststaand geval was. Achimelek moest hier echt over nadenken en hij kwam tot de juiste conclusie.
Tegenwoordig kunnen wij terugkijken en begrijpen, dat David een type van Christus was en zijn soldaten een type van zijn leerlingen. Ik breng dit hier in, omdat hier een woord van wijsheid op zijn plaats is, namelijk dat wij er goed aan zouden doen voorzichtig te zijn iets tot een noodzakelijkheid te verklaren. In dit geval was het dat. Achimelek velde het juiste oordeel.
Koppel dat aan hetgeen Jezus met Zijn leerlingen deed, aangezien deze mannen hun vorige beroep hadden verlaten. Hun regelmatige leven was onderbroken. Zij woonden niet thuis. Zij trokken rond omdat zij Jezus volgden, om het even waar Hij naar toe ging, vertrok of naar toe reisde. Zij waren aan Zijn schema onderworpen en niet in staat hun tijd in te delen als voorheen. Samengevat was er dus een gegronde reden voor de beslissing van Jezus.
Misschien zijn het eenvoudige illustraties die ik u hier ga geven, maar overweeg eens het volgende: God heeft u opgedragen hier te zijn om met Zijn volk op de sabbatdag samen te zijn. Veronderstel dat uw auto onderweg een lekke band krijgt. Wat gaat u doen? U doet er iets aan, omdat het houden van de sabbat samen met God en Zijn volk belangrijker is dan de hoeveelheid werk die nodig is om de band te verwisselen.
Wat te doen als u thuis bent en de boiler raakt verschrikkelijk lek en zet op de sabbatdag alles onder water? Wat gaat u doen? U doet er iets aan. Misschien is het minste wat u doet hem afsluiten om het probleem op dat moment onder controle te krijgen. Waarschijnlijk vergt dat niet veel werk, maar u draagt er zorg voor.
Wat te doen als het huis van uw buren in brand vliegt? U helpt hen hoe dan ook in die situatie, omdat mededogen belangrijker is dan het normale houden van de sabbat. U ziet, er zijn omstandigheden die eisen, dat wij handelen naar de situatie.
Zou u echter uw buurman helpen om op de sabbatdag de gehele huisraad te verhuizen? Iets dat ook op een andere dag van de week zou kunnen worden gepland? Nee. Dat is geen noodzaak. In die situatie is het geen noodgeval. Jezus zegt hier dat als er een noodgeval is, hulpverlening op zijn plaats is.
Als zich iets tragisch voordoet met een dier, bijvoorbeeld dat het in een put valt, dan bekommert u zich erom. Ook ten aanzien van een dier kunt u barmhartig zijn. Als een koe gaat kalven en het daarbij flink moeilijk heeft, bekommert u zich er om. U toont dan mededogen met de koe en verleent assistentie bij de geboorte van haar kalf. Hoe vaak gebeurt dat? Niet zo heel vaak, tenzij u een geweldig grote kudde hebt, wat voor de meesten van ons niet geldt. Mocht het zich vaak voordoen, dan is misschien inkrimping van de kudde op zijn plaats.
U begrijpt waar het om gaat. Er zijn dingen die in het eerbiedigen van Gods sabbat gedaan kunnen worden. Maar als er zich werkelijk een noodsituatie voordoet, handelt u ernaar. De meesten van ons begrijpen dat wel.
In Mattheüs 12:9-14 zien we iets vergelijkbaars met wat we zoëven in Johannes 7 hebben gelezen. In dit geval is het een interessant gegeven, dat Jezus een man genas met een chronisch probleem. In dit geval was het geen noodsituatie. Hij zou de persoon met rust hebben kunnen laten om hem na afloop van de sabbat te genezen. Hij koos er echter doelbewust voor de persoon op de sabbatdag te genezen. Waarom?
Het antwoord hierop is, dat het ons laat zien dat Gods denken, Zijn natuur, Zijn wet altijd onder elke omstandigheid barmhartig zal tonen. Waar wij zeker van moeten zijn is, dat de intentie bij wat we doen, werkelijk barmhartigheid aan iemand tonen is. In dit geval was er geen noodzaak de man op de sabbat te genezen, maar het voorzag wel in een uitstekend voorbeeld, dat wanneer de gelegenheid zich voordoet, het tonen van barmhartigheid altijd juist is.
Ofschoon Jezus de kracht van God bezat om mensen te genezen, was Hij naar mijn beste weten daar op de sabbat niet vaak op uit. Maar als er op de sabbat mensen naar Hem toekwamen, genas Hij ze.
Eén van de interessante dingen hier is, dat in dit geval de Farizeeën zo ver van God afstonden, dat zij blind waren voor het kwaad dat zij van plan waren te doen. Zij keken uit naar een gelegenheid voor het verkrijgen van een aanklacht tegen Jezus om Hem te doden. Hun kwaadaardige motieven voor hun handelen zijn waarschijnlijk de grootste overtreding van de sabbat in de gehele Bijbel. Zij gebruikten de sabbat om een moord op een onschuldig mens te beramen.
Goed doen op de sabbat is altijd juist. Toch is hier een waarschuwing op zijn plaats. Jezus verlichtte menselijk leed en ongemak. Wees er zeker van dat u de principes die hier gegeven worden, toepast. Staat dit werken in een ziekenhuis toe? Is dat niet het verlichten van menselijke ellende? Het antwoord hierop luidt: nee, omdat dat volgens bijbelse definitie dienstwerk zou zijn, normaal werk. Dat doet u op de overige zes dagen van de week en dus dient u op die dag niet ingepland te zijn.
Ik heb gehoord dat mensen op de sabbatdag gaan winkelen om voor de kerk dingen te kopen. Dat is geen wettig gebruik maken van de sabbat, behoudens als het echt een noodgeval is. U dient uzelf de vraag te stellen: Is de noodzaak aanwezig? Waarom is het noodzakelijk? Of is het alleen maar gemakkelijk en daarom voor uw eigen genoegen in plaats van dat van God?
Ik ben er zeker van dat ik niet genoeg voorbeelden heb aangehaald en dat er misschien nog wel honderd specifieke vragen zijn, waar iemand mee kan komen aandragen. Er is één ding wat ik nog aan de orde wil stellen. In de laatste tijd is het idee gaan leven, dat uit eten gaan op de sabbat in het geheel niet passend zou zijn.
Ik heb een tape van Herbert Armstrong in mijn bezit van een Bijbelstudie die hij op een vrijdagavond — enkele jaren voor zijn dood — in het auditorium heeft gegeven. Hem werd, alvorens hij het podium beklom, de volgende vraag gesteld: "Is het juist om op de sabbatdag uit eten te gaan in een restaurant?" Hij had geen tijd om een formeel antwoord op de vraag voor te bereiden en dus dacht hij hardop, toen hij daar op het podium zat. Wat op mij indruk maakte — en volgens mij ook op u indruk zou maken — was, hoe aarzelend hij was in het geven van een volmondige goedkeuring. Uiteindelijk zei hij, dat het naar zijn mening zo af en toe okay was om op een sabbat in een restaurant een maaltijd te gebruiken.
Laten we op dit punt eens een aantal dingen analyseren. Ten eerste is ons uit eten gaan in een restaurant niet bepalend of de ober, de kok, de kassier of iemand anders werkt. Dat is hier niet aan de orde. Die werken sowieso. Hun geweten wordt geen geweld aangedaan in het niet houden van de sabbat. Sabbat houden is een persoonlijke verantwoordelijkheid van "de geroepenen", zij die het Nieuwe Verbond met God hebben gesloten. Wanneer deze mensen (de ober, de kok, de kassier of iemand anders) geroepen worden en de sabbat aan hen bekend wordt gemaakt, zullen zij deze gaan houden. Dan zal ook aan hen de keuze zijn. Deze keuze maakt deel uit van het principe: "Aan hem die weet goed te doen".
De sabbat is een gelegenheid voor omgang met elkaar. Het is een gelegenheid om goed te doen. Het is een gelegenheid barmhartigheid te tonen. Het is een gelegenheid voor bevrijding. Het is een gelegenheid tot lastenverlichting. Soms kan uit eten gaan in een restaurant al deze zaken in één keer tot stand brengen. Soms kunt u, mannen, zo af en toe overwegen dit voor uw vrouw te doen om haar vrij te stellen van de vele voorbereidingswerkzaamheden. U zou een minder welgesteld gezin mee uit kunnen nemen, of een weduwe of weduwnaar; dat kan voor die mensen zeer de moeite waard zijn. Het kan een bemoedigende, opbeurende, prachtige gelegenheid zijn voor omgang met elkaar.
Sommigen hebben besloten op de sabbat niet uit eten te gaan, zelfs niet tijdens het Loofhuttenfeest. Denk echter aan het principe dat opgetekend staat in Exodus 12:16. God zegt daar dat het is toegestaan op een Heilige Dag voedsel te bereiden. God staat toe dat op de Heilige Dagen een bepaalde hoeveelheid voorbereiding wordt gedaan en de reden is duidelijk. Net zoals de leerlingen in Mattheüs 12, verkeren de mensen niet in hun normale woonomgeving en daarom maakt God een uitzondering op de normale gang van zaken op de sabbat en staat dingen toe die normaal niet toegestaan zijn. Als Hij Zijn eigen kinderen, die het Nieuwe Verbond met Hem gesloten hebben, toestaat zelfs op een Heilige Dag iets te bereiden, dan zal Hij zeker geen bezwaar hebben dat degenen die niet Zijn geroepenen zijn en niet verantwoordelijk zijn zoals Zijn kinderen dat zijn, hun normale dagelijkse werkzaamheden uitvoeren en diegenen bedienen die het Loofhuttenfeest houden.
Er is absoluut geen reden voor iemand om gedurende het Loofhuttenfeest op zijn kamer te blijven en crackers of boterhammen te eten, tenzij het zijn geweten is. Als uw geweten u dwars zit, ga dan niet naar een restaurant. De oude baas, Herbert Armstrong, zei dat het okay was, met name tijdens een Feest en zelfs op een wekelijkse sabbat ... zo af en toe. Het is echter zo gemakkelijk er misbruik van te maken.
Een samenvatting:
Gods zaken hebben op de sabbat de hoogste prioriteit. Onze zaken dienen op de achtergrond te worden geschoven.
Het is ook gezinstijd. (Dit is iets waar we heel wat meer over zouden kunnen zeggen.)
De meeste uitzonderingen zijn in twee categorieën in te delen: (i) Noodzakelijkheid en (ii) werken van barmhartigheid, inclusief lastenverlichting.
Van sommige dingen die ons vrij staan te doen, ... zoals af en toe uit eten gaan op de sabbat, kan gemakkelijk misbruik worden gemaakt.
Bedenk dat de sabbat gemaakt is voor de mens. Zijn voornaamste functie is de bevordering en regeling van onze relatie met God en medemens. De fysieke rust is in werkelijkheid van ondergeschikt belang, omdat de ware rust tot uiting komt in de geestelijk invloed van onze omgang met God in samenhang met de genade die Hij geeft.